Hydrauliczne zawory bezpieczeństwa bazują najczęściej na bardzo prostej zasadzie działania, a ich najprostszym przykładem jest zawór kulowy z dociskiem sprężynowym. To banalnie prosty mechanizm, którego znaczenia nie da się przecenić. Paradoksalnie jednak, mimo zasadniczo prostej konstrukcji, dobre zawory bezpieczeństwa są dość drogie. Z czego to wynika i jakie cechy wyróżniają najlepsze zawory tego typu?
Precyzja wykonania urządzenia
W przypadku zaworów bezpieczeństwa precyzja jest istotna w kilku aspektach. Przede wszystkim sam zawór – zarówno korpus, jak i kulka, grzybek czy suwak w zależności od wariantu – muszą być dokładnie spasowane, żeby szczelnie odcinać przepływ cieczy. Po drugie, z odpowiednią precyzją musi być obliczona siłą docisku sprężyny. Chodzi o to, aby zawór bezpieczeństwa uruchamiał się tylko i wyłącznie po przekroczeniu wartości granicznej ciśnienia działającego na element roboczy.
Zarówno precyzja wykonania, jak i powtarzalność warunków granicznych zadziałania zaworu są tak samo istotne – ważniejsze niż w przypadku pozostałych typów zaworów, jako że te konkretne produkty odpowiadają za bezpieczeństwo całej instalacji. Szczegółowe wymogi będą jednak różne w przypadku poszczególnych typów zaworów i na przykład zawór antyskażeniowy musi spełniać inne normy niż zawór do instalacji grzewczej.
Jakie wymogi muszą spełniać materiały?
Zawory bezpieczeństwa wykonuje się ze szczególnych materiałów. Muszą one być odporne na działanie czynników niszczących związanych z konkretnym transportowanym medium, muszą zachowywać swoje właściwości przez cały czas eksploatacji, a ich poziom wyeksploatowania w określonym horyzoncie nie może ograniczać niezawodności działania zaworu.
W przypadku uruchomienia takiego zaworu pojawia się kolejny problem – ciecz przepływająca pod wysokim ciśnieniem będzie powodowała nagrzewanie się zaworu. To oznacza, że zasadniczo zawory bezpieczeństwa są przeznaczone do działania krótkotrwałego, ale producenci często starają się nawet przekroczyć normy, żeby jeszcze bardziej zwiększyć bezpieczeństwo instalacji. Oczywiście wykorzystanie lepszych materiałów obrabianych z większą dokładnością będzie miało swoje odbicie w cenie.
Gwarancja niezawodności zaworów
W przypadku większości elementów eksploatowanych instalacji można na bieżąco sprawdzić ich działanie – zawory na rurociągach, rozgałęziacze i pompy podlegają okresowym przeglądom i dodatkowe sprawdzenie ich działania nie nastręcza żadnych trudności. W przypadku zaworów bezpieczeństwa jest inaczej, ponieważ ich uruchomienie wymaga bardzo specyficznych warunków, których nikt celowo w instalacji nie indukuje.
W związku z tym zawory bezpieczeństwa muszą przede wszystkim w pełni gwarantować absolutną niezawodność. Ta jest pochodną wspomnianych już precyzji i materiałów, ale bardzo istotny będzie też konkretny projekt, bo wymaga on uwzględnienia także dynamiki transportowanego medium. Sytuacja będzie bardziej skomplikowana na przykład w zaworach kątowych, które z tego powodu też będą zwykle droższe.
Jakie certyfikaty musi posiadać zawór bezpieczeństwa?
To pytanie jest dość istotne szczególnie w świetle nie zawsze prawdziwych twierdzeń z materiałów marketingowych. O ile bowiem spełnienie normy przewidzianej dla zaworów w konkretnych instalacjach i zastosowaniach jest nie tylko wymogiem formalnym, ale też zdroworozsądkowym, o tyle dodatkowe certyfikaty nie są zwykle wymagane. Opinie TUV na przykład mogą stanowić dodatkowy argument przemawiający za wyborem konkretnego zaworu, to nie jest konieczne stosowanie właśnie takiego modelu (chyba że wynika to jasno z wyrażonych wprost oczekiwań klienta). Wielu doświadczonych instalatorów i projektantów instalacji stosuje własne kryteria wypracowane przez lata pracy, a nie kierują się oni jedynie formalnymi procesami certyfikacyjnymi.
